Nakon kliničkog digitorektalnog pregleda prostate, ultrazvuk je prva dijagnostička procedura koja se široko upotrebljava za procjenu stanja prostate kod muškaraca. 

 

Ultrazvuk prostate se može raditi preko prednjeg trbušnog zida (abdominalnim pristupom), a nekim slučajevima može se raditi i transrektalnim pristupom (kroz rektum). Pod kontrolom ultrazvuka se mogu raditi biopsije prostate u cilju uzimanja uzorka tkiva koji se šalje patologu na patohistološku analizu. Prednosti ultrazvučnog pregleda u odnosu na neke druge metode se ogledaju u niskoj cijeni pregleda, širokoj dostupnosti ultrazvučnih uređaja i mogućnost vizualizacije prostate u realnom vremenu. Ukoliko postoji klinička i ultrazvučna sumnja na postojanje nekog patološkog proscesa na prostati, u prvom redu tumora, prostata se može pregledati i MR pregledom.

 

Ultrazvukom prostate se pored prikaza strukture i prokrvljenosti može mjeriti i volumen prostate, a u okviru pregleda često se mjeri rezidualni urin – tačnije procjenjuje se količina urina zaostala u bešici nakon potpunog pražnjenja (mokrenja). Najčešće u toku benignih bolesti prostate kao što je benigna hiperplazija u čijem slučaju zbog otežanog i usporenog pražnjena zaostaje veća količina urina u mokraćnoj bešici. Ovo stanje zahtjeva praćenje, a u nekim slučajevima i terapijski tretman.

Najčešći tipovi bolesti prostate

Prostata je žlijezda koja se kod muškaraca nalazi ispod mokraćnog mjehura.Ona proizvodi i luči alkalnu tečnost koja zajedno sa sekretom sjemenih vezikula štiti spermatozoide u toku ejakulacije na njihovom putu do jajnih ćelija. Obično se prostata mijenja i povećava sa starenjem. Prostatitis, benigna hiperplazija prostate i rak prostate su najčešći tipovi bolesti prostate. 

Rak prostate je najčešći malignitet kod muškaraca!

Upala prostate (prostatitis)

Upala prostate (prostatitis) spada među najčešće bolesti urogenitalnog sistema kod muškaraca i češće se javlja u mlađoj i srednjoj životnoj dobi. Često uzrokuje bolno i otežano mokrenje te bol u preponi, karlici ili genitalijama. Bakterije uzrokuju neke, ali ne sve upale prostate.

 

Akutni bakterijski prostatitis često počinje groznicom i temperaturom, nelagodom u donjem dijelu abdomena, perinealnim bolom i pečenjem pri mokrenju.

Hronični bakterijski prostatitis kod kojeg simptomi traju najmanje 3 mjeseca se najčešće manifestuju u vidu bolova u perineumu i povećanom učestalosti bolnog mokrenja. 

Asimptomatski prostatitis koji se najčešće otkrije tokom rutinskog pregleda urina, a klinički ne postoje subjektivne tegobe.

 

Simptomi upale prostate mogu biti: 

 

  • bol ili pečenje tijekom mokrenja (dizurija), 
  • otežano mokrenje (kapanje ili otežano započinjanje mokrenje),
  • učestalo mokrenje naročito noću (nokturija), 
  • hitna potreba za mokrenjem,
  • zamućen urin i krv u urinu, 
  • bolovi u abdomenu, preponi ili donjem dijelu leđa, bol u perineumu,
  • bol ili nelagoda penisa i testisa te bolna ejakulacija,
  • kod akutnog bakterijskog prostatitisa povišena temperatura i groznica.

Benigna hiperplazija prostate

Više od 32 miliona muškaraca širom svijeta ima simptome povezane sa benignom hiperplazijom prostate, a ova bolest pogađa više od 50% muškaraca starijih od 60 godina i čak 90% muškaraca starijih od 70 godina. 

 

Benigna hiperplazija prostate je benigna bolest prostate kod koje dolazi do prekomjernog rasta ćelija prostate. Tačna patofiziologija ove bolesti još uvijek nije poznata, ali je vjerovatno povezana s hormonalnim promjenama koje se javljaju kako muškarca sa starenjem. Ono što je jedan od najvećih problema kod ovog nemalignog oboljenja je činjenica da uretra (dio urinarnog sistema kojom urin izlazi iz mokraćnog mjehura) prolazi kroz prostatu. Kako se hiperplazija razvija, raste volumen prostate, a tako se uretra postepeno sužava što dovodi do velikog broja neugodnih i uznemirujućih simptoma.

 

Najčešći simptomi uvećanja prostate su:

  • usporeno započinjanje mokrenja,
  • slab (tanak) mlaz,
  • nepotpuno pražnjenje (nadražaj za mokrenjem odmah nakon mokrenja),
  • isprekidan mlaz urina tokom mokrenja,
  • kapanje mokraće koje traje nekoliko sekundi pri kraju mokrenja,
  • učestalo noćno mokrenje 2 do 3 puta tokom noći,
  • bol pri mokrenju,
  • prisustvo krvi u mokraći,
  • retencija mokraće (zastoj mokraće).

Karcinom prostate

Karcinom prostate je najčešći malignitet među muškarcima u zapadnim zemljama. Nadalje, karcinom prostate uglavnom sporo raste u odnosu na mnoge druge vrste karcinoma, obično su lokalizovani u perifernoj zoni i zbog toga je asimptomatski naročito u ranoj fazi. Skoro 90% svih karcinoma prostate godinama ostaju klinički neprimjetni.

 

Ko oboljeva od karcinoma prostate?

 

Rak prostate se pojavljuje gotovo isključivo kod muškaraca starijih od 40 godina. Muškarci koji su genetski opterećeni, jer im je neko u porodici imao rak prostate, imaju značajno veći rizik od razvoja bolesti. Smatralo se da postoji određena povezanost između nekih infekcija kao što su bakterijski prostatitis i neke virusne infekcije (virus herpesa, humani papiloma virus, citomegalovirus) i karcinoma prostate, no takva veza do sada nije dokazana. Desetogodišnja studija je pokazala kako muškarci s benignom hiperplazijom prostate (BHP) nemaju veći rizik od razvoja raka prostate.

 

Simptomi

 

Rak prostate u početnoj fazi nema nikakvih simptoma. Kako se, maligne ćelije šire može doći do sužavanja uretre što uzrokuje probleme sa mokrenjem.

 

Tipični simptomi koji se javljaju u poodmaklom stadiju uključuju:

  • učestalo mokrenje, pogotovo noću,
  • otežano mokrenje,
  • nemogućnost održavanja normalnog mlaza („stane, pa krene“),
  • bol i pečenje prilikom mokrenja,
  • krv u urinu.

Iznenadna pojava konstantnih bolova u kostima mogu ukazivati na uznapredovali karcinom prostate. Bolovi mogu biti praćeni značajnim gubitkom tjelesne težine.

 

Koje se pretrage mogu napraviti?

 

  • Klinički pregled obično uključuje pregled prostate prstima kroz rektum (digitorektalni pregled) koji u slučaju raka prostate otkriva čvrstu i nepravilnu površinu uvećne prostate.
  • PSA (prostata specifični antigen) je protein koji se nalazi u ćelijama prostate. Vrijednosti PSA su nedovoljno specifične kao samostalan parametar. Izrazito povećana vrijednost PSA je kod muškaraca s rakom prostate, no PSA može biti povećan i kod nekih drugih benignih bolesti prostate. 
  • Ultrazvučni pregled prostate sa mjerenjem rezidualnog urina.
  • Analiza urina može otkriti krv ili upalne ćelije u urinu. 
  • Citološki pregled prostatične tečnosti može otkriti abnormalne maligne ćelije.

Indikacije za ultrazvučni pregled prostate su simptomi kod pacijenta koji upućuju na oboljenje prostate, patološke promjene nađene pri digitorektalnom pregledu, povišena koncentracija specifičnog antigena u krvi (PSA) karcinom i upale prostate, benigne hiperplazije prostate.

Priprema pacijenta za ultrazvuk prostate

Za pregled potrebno je osloboditi regiju od interesa (stomak). Pregled se obavlja tako da pacijent leži na leđima. Uslov za pravilno obavljen pregled je dobro napunjena mokraćna bešika Dobro ispunjen mokraćni mjehur predstavlja „akustični prozor“ za ultrazvučne talase koji prodiru u trbušnu šupljinu do prostate.

 

Pregled ne izaziva nikakvu bol, može biti blago neugodan. Što se tiče konzumacije hrane, ne postoje nikakva ograničenja niti posebna priprema za pregled